Wat is MDR1 oftewel het Multi-Drug Resistance Gen1
Het MDR1 gen zorgt er voor dat het hersenweefsel en het centrale zenuwstelsel van de hond beschermd wordt tegen de opname van hoge concentraties giftige stoffen zoals bijvoorbeeld van bepaalde geneesmiddelen en/of wormenkuren die in de bloedbaan terecht komen. De functie van het MDR1 Gen is het vormen van een barrière tussen de bloedbanen en het hersenweefsel en centrale zenuwstelsel. Dit gebeurt door middel van het coderen van het P-glycoproteïne, een stof dat een onderdeel is van deze barrière en er voor zorgt dat de giftige stoffen terug gevoerd worden in het bloed en niet in het hersenweefsel terecht kan komen.
Al in de jaren tachtig wist men dat honden van bepaalde (Collieachtige) rassen een overgevoeligheid toonden voor geneesmiddelen met het bestandsdeel Ivermectine, een geneesmiddel ter bestrijding van wormen en parasieten. DNA testen voor honden bestonden nog nauwelijks en een verband met een gen, of het ontbreken daarvan was nog niet aan de orde. Sindsdien is er een enorme opmars gekomen naar en een enorme vooruitgang in DNA onderzoek. Daarbij heeft men kunnen vaststellen dat het ontbreken van het MDR1 gen de oorzaak is van overgevoeligheid, niet alleen voor de stof Ivermectine, maar ook voor een belangrijke lijst andere geneesmiddelen, waarbij de getroffen hond ernstig ziek kan worden en zelfs kan komen te overlijden na toediening van één van deze geneesmiddelen. Daarnaast is ook gebleken dat het ontbreken van dit gen een erfelijke aandoening is dat autosomaal recessief vererfd.
Defect MDR1-gen
Omdat een defect in het MDR1 gen een fout in het DNA is, is het een aangeboren en erfelijke aandoening, die de pup meekrijgt van zijn ouders. De hond krijgt 2 van deze genen (allelen) mee, 1 van zijn vader en 1 van zijn moeder. Krijgt de pup slechts 1 defect gen mee van één van zijn ouders, dan noemen we de pup een drager van het defect. Krijgt de pup van beide ouders het defecte gen mee dan is hij lijder. Een drager is nog steeds in staat om het stof P-glycoproteïne aan te maken, al is het in mindere mate, waardoor ook hij een lichtere mate van overgevoeligheid kan tonen. Ze zullen niet snel overlijden aan een normale dosis van de kwalijke medicijnen, maar wel kunnen ze neuro-toxische verschijnselen krijgen, zoals overmatig speekselen, braken en/of epileptische aanvallen. Lijders zullen in de eerste instantie dezelfde verschijnselen krijgen maar krijgen daarnaast spijsverterings- en ademhalingsstoornissen, kunnen in coma raken en uiteindelijk overlijden.
Rassen waarbij het defecte gen is aangetoond
Australian Shepherd, Border Collie, Schotse Herdershond, kruisingen van of met Collie-achtige rassen en aanverwante Collieachtigen, Sheltie, Old English Sheepdog (Bobtail), Longhaired Whipped, Silken Windhound en aanverwanten/kruisingen, Bearded Collie, Australian Cattle Dog en voor ons erg belangrijk, de Duitse Herder en de Zwitserse Witte Herder.
Lijst van geneesmiddelen die deze overgevoeligheid geven (deze lijst is niet volledig):
Deze lijst omvat de “Problem Drugs”, de geneesmiddelen waarvan is aangetoond dat ze problemen veroorzaakten bij honden met de MDR1 mutatie:
* Acepromazine : verdovingsmiddel
* Butorphanol : pijnstiller
* Cyclosporine : ter onderdrukking van de werking van het immuunsysteem
* Digoxin : ter versterking van de hartfunctie
* Doxorubicin : celgroeiremmer, ter bestrijding van tumoren
* Ivermectin : tegen parasieten zoals luizen, mijten en wormen
* Loperamide : ter bestrijding van diaree
* Vinblastine : celgroeiremmer, ter bestrijding van tumoren
* Vincristine : celgroeiremmer, ter bestrijding van tumoren
en de “Potential Problem Drugs”, de geneesmiddelen die er ernstig van worden verdacht dat ze problemen zouden kunnen veroorzaken bij honden die de MDR1 mutatie hebben:
* Domperidone : tegen misselijkheid en maagklachten
* Etoposide : celgroeiremmer, ter bestrijding van tumoren
* Mitoxantrone : celgroeiremmer, ter bestrijding van tumoren
* Morphine : verdovingsmiddel, vooral pijnstiller
* Ondansetron : ter bestrijding van misselijkheid en braken
* Paclitaxel : celgroeiremmer, ter bestrijding van tumoren
* Quinidine : tegen hartritmestoornissen
* Rifampicine : antibioticum
In de Europese literatuur wordt nog een aantal geneesmiddelen aan de lijst van “Problem Drugs” toegevoegd:
* Chinidine : ter bestrijding van hartritmestoornissen
* Dexamethason : remt ontstekingen en onderdrukt allergische reacties
* Ebastine : ter onderdrukking van allergische reacties
* Grepafloxacine : antibiotica, ter bestrijding van infecties
* Sparfloxacine : antibiotica, ter bestrijding van infecties
(Bron: Genetic Counselling Services)
Een DNA test voor MDR1
Er is tegenwoordig een goede DNA test beschikbaar om de honden te testen op het hebben of ontbreken van het MDR1 Gen. Honden waarvan beide ouders getest zijn en positief bevonden (MDR1 +/+), dus het defect NIET hebben, behoeven niet getest te worden, ook deze pups/honden zullen het defect niet hebben. Honden geboren uit een drager en een positief geteste hond kunnen drager zijn (MDR1 +/-) en pups geboren uit 2 dragers of een lijder kunnen tenslotte drager of lijder zijn (MDR1 -/-) Mocht u een hond/pup hebben van niet geteste ouderdieren dan is het raadzaam om de hond te laten testen op dit defect, ook als u geen enkele fokaspiraties of plannen hebt. Voor (toekomstige) fokhonden geldt dat zij conform het VFR getest dienen te worden, ongeacht de uitslag van ouderdieren.
De MDR1 DNA-test geeft dus drie mogelijke resultaten
Uw hond is “vrij” en heeft twee “gezonde” allelen: (MDR1 +/+)
De hond zal bij gebruik van risico-geneesmiddelen geen overgevoeligheidsreacties krijgen en kan de afwijking niet doorgeven aan de nakomelingen.
Uw hond is “drager” en heeft één “gezond” allel en een “defect” allel: (MDR1 +/-)
De hond zal het mutante allel aan de helft van zijn nakomelingen doorgeven. Dragers kunnen vergiftigingsverschijnselen krijgen bij toediening van een normale dosis loperamide (Imodium®) en van een aantal geneesmiddelen tegen kanker of bij toediening van een hoge dosis Ivermectine (meer dan 50 microgram per kilogram).
Uw hond is “lijder” en heeft dus twee defecte allelen: (MDR1 -/-).
Lijders geven het afwijkende allel door aan al hun nakomelingen in de volgende generatie en krijgen vergiftigingsverschijnselen bij toediening van risico-geneesmiddelen. Het zijn die dieren die de overgevoeligheidsreacties in hevige mate vertonen.
Belangrijke geruststelling!
Het is geruststellend te weten dat honden die dergelijke verkeerde genen bezitten, verder compleet gezonde honden zijn die helemaal normaal functioneren!
Zolang ze niet in contact met de genoemde stoffen komen zal er niets gebeuren. En met deze stoffen komen ze niet zomaar in contact (in voer bijvoorbeeld) – het zijn allemaal geneesmiddelen. Wanneer een dergelijke hond ziek wordt en bepaalde medicijnen nodig heeft, is het belangrijk dat gezocht wordt naar alternatieven.
Belangrijke waarschuwing
In de lijst kunt u zien dat een aantal middelen gewoon verkrijgbaar zijn bij de drogist of de dierenspeciaalzaak. We denken dan vooral aan Imodium® tegen diarree en het verdovende middel Acepromazine dat vaak wordt gebruikt voor bestrijden van vuurwerkangst of angst voor autorijden. U kunt deze stoffen dus zomaar zelf kopen en zonder goed advies aan uw hond toedienen. Het zal duidelijk zijn dat dit voor collie-achtigen een heel gevaarlijke onderneming kan zijn! Dus wat altijd geldt, geldt nu zeker: nooit medicijnen geven aan uw dier zonder een goed advies van uw dierenarts!