Dementie bij honden
De tijd dat een hond een senior is kan een mooie periode zijn, ik kijk dan ook uit naar de komende jaren met mijn eigen hond. Toch kan de oudere leeftijd minder mooie kanten hebben, bijvoorbeeld als de hond dement wordt.
Nu ook honden steeds ouder worden, is de kans groter geworden dat een hond meer of minder symptomen van dementie (ook wel Cognitief Disfunctie Syndroom / CDS genoemd ) gaat krijgen. Statistieken vertellen dat zo’n 28 % van honden met leeftijd 11-12 jaar, minimaal 1 symptoom vertonen, vanaf 15 jaar heeft 68% van de honden 1 of meerdere symptomen. Toch kan het ook al op jongere leeftijd ontstaan!
Wat is dementie bij honden
Kort gezegd: dementie is hersenveroudering. Dementie zorgt ervoor in dat er schade optreedt aan de hersenen waardoor cognitie- en gedragsveranderingen optreden. Bij de ene hond is dit een langzaam proces, bij een andere hond kan het sneller gaan.
De term dementie omvat 4 vormen van dementie (in Nederland wordt geen onderscheid gemaakt) die ieder een andere oorzaak kunnen hebben. Symptomen komen wel (deels) overeen.
- De meest bekende is “Verwardheid syndroom” waarbij de cognitieve mogelijkheden van de hond sterk afnemen (= vermogen tot leren, herkennen, geheugen etc.) en het lijkt veel op de menselijke Alzheimer. De hond vergeet routines, bekende mensen en dieren, alles wat bekend is. Naar deze vorm bij mensen wordt veel onderzoek gedaan. Hopelijk komt er een oplossing die ook voor honden kan werken!
- “Langzaam ontstane depressie” (involutief) depressie die op latere leeftijd van de hond ontstaat. Onvoldoende opgelost trauma’s lijken hier een belangrijke invloed op te hebben. Bepaalde symptomen zoals verdwalen, maken de hond beperkt in zijn leven waardoor angsten toenemen en daarmee ook de symptomen (vicieuze cirkel).
- Dysthemia: de hond verliest besef van lichaamsgrootte en lengte en komen bijv. vast te zitten achter meubilair en gaan dan niet achteruit om er uit te komen. Andere symptomen zijn o.a . verstoorde slaap, veel grommen/huilen of agressie.
- Hyper-agressie: verstoring van structuren die met de neurotransmitter serotine te maken hebben (=stofje die invloed heeft op hongergevoel, neiging tot slapen en stemming). De hond verliest zijn mogelijkheid om met andere dieren netjes te communiceren.
Diagnose
De diagnose om dementie vast te stellen is lastig. Meestal wordt “waarschijnlijkheidsdiagnose” gesteld door andere oorzaken uit te sluiten : bepaalde symptomen kunnen namelijk ook bij een andere aandoening horen. Niet reageren als je roept kan doofheid zijn, en blaffen zonder enige (voor ons!) duidelijke reden wil niet zeggen dat de hond wel degelijk een reden heeft om te blaffen. Of “de hond wordt over het algemeen angstiger en nerveuzer”: mogelijk zijn er fysieke klachten waardoor de hond onzeker wordt? De diagnose houdt dan ook in dat eerst geprobeerd wordt te achterhalen of er een andere reden kan zijn voor het gedrag.
Symptomen
Er zijn verschillende symptomen voor dementie bij honden. Om er een paar te noemen:
- “Verdwalen” op plekken die bekend zijn
- Naar muren en in de lucht staren
- Hoeken van kamers inlopen of andere krappe ruimten en daar niet meer weg kunnen / daar blijven staan
- Vergeet commando’s en geleerde dingen die de hond eerst kende
- Heen en weer lopen of in cirkels lopen
- Blaffen en piepen zonder duidelijke aanleiding
- Aan de verkeerde kan van de deur staan (waar de ophanging van de deur is)
Meestal beginnen de symptomen subtiel – bijv. de hond wordt slomer, krijgt slaapproblemen of vertonen sociaal ongepast gedrag – maar naar verloop van tijd verergeren de klachten.
Door anders naar je senior hond te kijken en de symptomen vroegtijdig te herkennen, kun je eerder beginnen om het proces te vertragen.
Genezing?
Hoewel de ziekte (nog) niet te genezen is, zijn er wel mogelijkheden die de ziekte enigszins vertragen of symptomen te verminderen. In ieder geval is het belangrijk om de hersens van de hond actief te houden (“use it or lose it” !!) : denk aan hersenwerk, beweging en correcte sociale contacten. (Wat mij betreft kun je daar niet vroeg genoeg mee beginnen : Jong geleerd is oud gedaan!)
Ook zijn er supplementen (Cholodin, CBD olie, melatonine) of voedingsaanpassingen (o.a. verhoogd aantal anti-oxidanten, bepaalde vetzuren) die een vertragende invloed hebben op de ziekte of bepaalde symptomen verminderen.
Wel altijd in overleg met de dierenarts gebruiken !!
Impact van dementie
In het leven van de hond en zijn familie kan veel veranderen als de hond dementie krijgt. Dit zal van zijn familie vragen om de omgang en omgeving van de hond te managen. Afhankelijk van de symptomen en hoe ernstig die zijn kan dit heel verschillend zijn:
- Aanhouden van routines/structuur in het leven voor de hond die verwarder wordt en onzekerder. Stabiliteit geeft houvast voor de hond.
- Geen meubels meer verplaatsen als de hond veelvuldig verward is of verdwaalt (ook in zijn eigen omgeving!)Verandering maakt de verwarring alleen maar groter.
- Vaker uitlaten: vaak is er verandering in de plas en poep gewoontes van de hond omdat hij niet meer snapt dat hij buiten zijn behoefte moet doen. Een optie is hem vaker uit te laten. Ook zijn er buikbandente koop als het echt niet meer gaat.
- Naast dat verschuiven van meubels e.d. voor verwarring kan zorgen, kan de hond zich gemakkelijker bezeren door verminderd bewust zijn van wat hij doet: eigenlijk kun je zeggen dat je het huis weer “puppy-proof” moet maken.
- Afschermen van gebieden waar de hond zich zelf klem zet (en waar hij zelf niet meer uit kan komen)
- En de omgang met de hond? Doordat de hond dingen niet meer snapt zal dat meer geduld van zijn familie vragen.
- Afhankelijk hoe de ziekte zich ontwikkelt kan het zover komen dat de hond niet meer alleen gelaten kan worden.
- Er moet altijd iemand bij de hond
Maar denk ook aan het voorzichtiger openen van deuren: als de hond zich aan de andere kant van de deur bevindt, wat jij niet kan zien, kan de hond zich bezeren omdat hij zelf niet meer opzij kan gaan. Ook het benaderen van de hond moet rustiger plaatsvinden: een stuk onzekerheid maar – mogelijk in een later stadium – zijn eigen familie niet meer herkennen, vraagt een andere omgang met de hond.
Net als mensen die iemand in hun omgeving hebben met Alzheimer, kan een hond die dement is dus grote impact hebben op zijn familie. Naast alle aanpassingen is er het verdriet om te zien hoe de hond langzamerhand achteruit gaat en verandert, de machteloosheid dat er (nog) geen genezing is, de soms moeilijke beslissing als het financieel niet te dragen is of de kwaliteit van leven van de hond dusdanig is dat euthanasie de enige uitweg is. Anderzijds zo lang mogelijk van elkaar blijven genieten en de hond ondersteunen zover dat mogelijk is ondanks al het verdriet.
Informatie voor eigenaren
De ziekte is (nog) niet te genezen en informatie over dementie bij honden voor eigenaren is nog beperkt.
Ik heb tot nu één boek gevonden die eigenaren van een hond met dementie kan ondersteunen met de dagelijkse effecten van de ziekte.
Het betreft het boek “Remember me?” van Eileen Anderson en zij deelt haar ervaringen en tips van haar eigen hond. De genoemde hulp middelen in het boek zijn in de Verenigde staten bekend maar weet ik niet in hoeverre die ook in Nederland beschikbaar zijn, dan wel goedgekeurd. Veel is via internet te vinden. In geval van medicatie en supplementen altijd in overleg met de dierenarts gebruiken!