Eerste geruchten
Berichten over de fokkerij van witte herdershonden voor 1900 komen uit Alsace-Lorraine. Aan het hof van de koninklijke familie uit het Huis Habsburg worden pure lijnen Witte Herders gefokt. Volgens de verhalen zijn vooral de dames van het hof zeer gecharmeerd van het uiterlijk en de kleur van deze atletische, doch gracieuze, witte honden. Temeer daar ze zo goed passen bij de schitterende zilvergrijze of crème-witte Lippizaner paarden die de koninklijke koets voorttrekken. De adellijke familie von Habsburg is in die tijd zeer invloedrijk in heel Europa en hun prachtige honden zijn fameus. Dit kan één van de redenen zijn geweest dat de Engelsen deze honden de naam White Alsation (Witte hond uit de Elzas) hebben gegeven.
1882 was het jaar van de tentoonstelling in Hannover. Op deze tentoonstelling worden twee Herdershonden voorgebracht, te weten; de grijs-witte reu Kirass en de zuiver witte reu Greiff. De witte herdershond Greiff wordt in 1879 geboren, het is een witte hond met staande oren en een stokharige vacht. Jammer genoeg is er niets bekend over zijn voorouders. Diezelfde Greiff zien we terug in 1887, ditmaal in gezelschap van zijn twee witte dochters Greiffa en Russin. Hoe het deze drie honden verder vergaat is niet bekend. Verdere meldingen van fokkerijen met zuiver Witte Herders zijn er echter ook niet. Een feit is wel dat de witte Greiff de grootvader zal blijken te zijn van de allereerste Duitse Herder in het stamboek, Hektor Linksrhein, omgedoopt door zijn nieuwe eigenaar Rittmeester Von Stephanitz in ‘Horand von Grafrath’ (SZ1).
20e Eeuw
In de eerste vijftien jaar van de nieuwe eeuw loopt de geschiedenis van de Witte Herder parallel met de fokkerij van de Duitse Herder. In feite is er weinig bekend over de Witte Herder uit die tijd. Er wordt niet op kleur gefokt, althans er worden geen kleuren uitgesloten voor de fokkerij. Wel is er in het boek van Von Stephanitz (1921) een foto te zien van Berno von der Seewiese – de eerste Witte Duitse Herder geregistreerd in het SZ – geboren 24 maart 1913 en gefokt door G. Uebe von Seehausen. Een prachtige witte reu, met een uiterlijk waarvan onze huidige stokhaar Witte Herder slechts weinig afwijkt. Berno is in de 5e generatie een directe afstammeling van Horand von Grafrath.
In 1906 wordt de Duitse Herder naar Amerika gebracht. Het betreft Mira von Offingen die echter niet voldoet in Amerika. Nadat ze het heeft afgelegd tegen Queen von Switserland op de New Yorkse Show in 1908 wordt ze terug gestuurd naar Duitsland zonder ingeschreven te zijn in het Amerikaanse stamboek.
Ann Tracy
Niet voor niets is de naam Ann Tracy wereldwijd bekend geworden bij de liefhebbers van de Witte Herder. Ann is lid van de ‘German Shepherd Dog Club of America’ en fokt Duitse Herders. De Witte Herders uit haar kennel zijn terug te voeren naar de eerste Duitse Herders Horand von Grafrath en zijn nestbroertje Luchs. Mocht het al het geval zijn dat ze aan het hof van Habsburg (waar ze kind aan huis was) Witte Herders heeft gezien, dan heeft ze er in ieder geval geen enkele mee teruggenomen naar Amerika en/of gebruikt in haar fokkerij.
In 1917 worden er in haar kennel ‘Stonihurst’ vier witte pupjes geboren uit twee gekleurde ouders, waarvan Luchs de grootvader is. De eerst geborene is Edmund, zijn nestbroertjes en -zusjes zijn Eadrid, Eric en Elf. Edmund is tevens de eerste in Amerika geregistreerde Witte Duitse Herder. Met deze honden start Ann de eerste witte bloedlijn in Amerika.
Geraldine Rockefeller Dodge
In 1923 laat Geraldine Rockefeller Dodge een aantal Duitse Herders importeren uit de toplijnen van het Duitse bestand. Mevrouw Rockefeller woont op een estate van meer dan 2000 acres in Morris County (New Yersey) waar ze ruim 150 honden kan herbergen. In haar kennel ‘Giralda Farm’ fokt ze zuiver zwarte-, gekleurde- en zuiver witte lijnen. Haar honden zijn van grote kwaliteit; ook hier liggen veel belangrijke ‘roots’ van ons huidige Witte Herder bestand.
Canada
Het is niet helemaal duidelijk wanneer de eerste Duitse Herder zijn intrede in Canada doet. Pas in 1919 wordt de eerste Duitse Herder in het Canadese stamboek ingeschreven. Omdat deze stamboekhouding tot 1959 geen kleur vermeldt is het onmogelijk om met zekerheid vast te stellen in welk jaar de eerste Witte Herder is ingeschreven. In 1922 wordt de eerste Canadese Duitse Herder vereniging opgericht door de heer H. B Boyd. Het fokprogramma van deze vereniging is vrijwel identiek aan dat van Amerika. Ondanks het feit dat er vele goede Duitse Herder Kennels in Canada zijn, dateren de betrouwbare gegevens over de witte honden pas van een tiental jaren na de Tweede Wereldoorlog.
Moeilijke tijden
In 1959 bestempelt de VS (‘Verein für Deutsche Schäferhunden’) de witte honden als albino’s en er wordt een dringend advies gegeven om deze honden niet meer te gebruiken voor de fokkerij. De rasstandaard wordt gewijzigd; honden met meer dan 50% wit en de zogenaamde albino’s worden gediskwalificeerd. Ondanks felle tegenstand, wordt de nieuwe standaard ook door de GSDCA (‘German Shepherd Dog Club of America’) aangenomen met 306 stemmen voor en 110 tegen. De meeste vooraanstaande fokkers zijn het er over eens dat fokken met witte honden inderdaad vachtverbleking en het verlies van het zadelpatroon tot gevolg hebben. In de naoorlogse jaren worden wit en gekleurd, zeker in Amerika, regelmatig – om niet te zeggen overmatig – door elkaar gefokt. In die jaren is zeker 90% van de Duitse Herders in Amerika ‘behept’ met het recessieve gen wit. De Witte exemplaren zouden albinisme, blindheid, doofheid, een slecht temperament, huidziektes en algehele ‘unsoundness’ veroorzaken. In 1968 wordt het dringend advies veranderd in een verbod op het showen, fokken en trainen van witte Duitse Herders; zij worden verbannen uit de showring. Wel worden de witte pups nog steeds geregistreerd, zij het met de kanttekening ‘diskwalificerende kleur wit’. De wijziging van de rasstandaard in 1959 heeft in Europa tot gevolg dat witte pups die worden geboren in nesten van gekleurde ouders meteen na de geboorte worden geëlimineerd. Daardoor sterft de witte Duitse Herder in Europa binnen enkele jaren uit.
Verzet
In 1964 wordt in Amerika de eerste Witte Herder Club opgericht ter bescherming van de witte Duitse Herdershond. Een tweede Witte Herder vereniging wordt opgericht. Deze vereniging, gevestigd in Maryland (Amerika), wordt de WGSD, ‘White German Shepherd Club’genoemd. In 1976 verandert de WGSD de naam in ‘American Shepherd Club International’ en men doet dat in 1977 nogmaals, nu in ‘White German Shepherd Dog Club International’ (WGSDCI). Ook Canada volgt in 1970 met de oprichting van een Canadese Witte Herder Club, de WSCC (White Shepherd Club of Canada). Het gevecht om het behoud van het Witte Herderras is in volle gang.
Vreemd genoeg is er van een weerslag in het gebruik van de Witte Herder in de filmindustrie geen sprake. De hond doet het buitengewoon goed op het witte doek en geniet grote populariteit, zowel op het scherm als achter de schermen. De meest bekende persoonlijkheid in die jaren is filmster, hondentrainer en fokker Dorothy Crider. Zij is in het bezit van een zeer goede en sterke bloedlijn, die teruggevoerd kan worden, naar men zegt, tot de witte lijnen van ‘von Habsburg’. Haar Witte Herder Harvey Bindlestiff Offner (Chinook) schittert in ruim 184 films. Zijn zoon White Shadow Crider wint een Award voor de beste acteur/hond en heeft maar liefst 168 films op zijn naam staan.
Dorothy zelf krijgt de Musart Best Actrice Award. Haar mening over de discriminatie van de Witte Herder steekt ze niet onder stoelen of banken:
“Sinds zevenentwintig jaar bezit en train ik witte en donker gekleurde Duitse Herders. Het verschil zit in de individuele hond en niet in de kleur van de vacht. Iets waaraan ik nooit zal meewerken is wreedheid met dieren; in mijn opinie is het uitroeien van de Witte Herder om de kleur van zijn vacht een misdrijf. Mijn ‘White Shadow’ lijn is terug te zien in vele films en mijn honden hebben Pasty Awards verkregen als blijk van hun grote intelligentie. Deze lijn is terug te voeren tot aan de lijn van de Oostenrijkse von Habsburgs uit de 19e eeuw. Als de Witte inderdaad inferieur geweest zou zijn, zouden ze dan niet al heel lang gedegenereerd geweest zijn na al die jaren? Wel, dat is niet gebeurd!”
Ondanks de nog steeds heersende discriminatie, maar dankzij de filmindustrie breken er gouden tijden aan voor de Witte Herder en komt de fokkerij weer volop op gang. Toch zijn de oorlogsjaren voor deze hond niet voorbij en er moeten nog veel strijden gestreden worden voordat men de witte vacht als volwaardig accepteert en zonder dat er het etiket albinisme of degeneratie op wordt geplakt. Van erkenning als een apart ras, zonder koppeling aan de Duitse Herder, is in die jaren nog geen sprake. De wit gekleurde heet nog steeds officieel Duitse Herder met foutieve/diskwalificerende kleur wit. De geschiedenis van de Witte Herder in Canada loopt evenwijdig met de geschiedenis van Amerika. Ook hier komt langzaam maar zeker de fokkerij van de Witte weer op gang.
Terug naar Europa
In Europa is de Witte Herder al jaren verdwenen; de pups worden systematisch geëlimineerd bij de geboorte. Een heel enkele keer wordt er melding gemaakt van een Witte Herder, maar dat betreft een enkele pup die de slachting heeft overleefd en als huishond een onderkomen heeft gevonden. In 1967 komt daar verandering in met de komst van Lobo White Burch naar Zwitserland. Deze hond is in 1966 in de VS geboren. De eigenaresse van Lobo, de Zwitserse Agatha Burch, heeft jaren in de Verenigde Staten geleefd. Als zij terug naar huis gaat neemt ze haar nog zeer jonge hond mee.
Eenmaal terug in Zwitserland, importeert ze een Witte Herder uit Engeland, White Lilac of Blinkbonny genaamd. Uit het eerste nest van Lobo en Lilac koopt de Zwitser Kurt Kron een pup. In 1980 haalt Martin Faustmann uit de kennel van Kurt Kron een zoon van Kokes Mahalo en de dochter van Lobo White Burch, ‘Shangrila’s Sweetgirl’, naar Duitsland. Dit is Champion von Kron, een stokharige reu. Champion von Kron krijgt een ongekend groot aantal nakomelingen en zijn invloed op de Europese fokkerij is onuitwisbaar.
Nederland
De Nederlandse familie Timmermans brengt twee honden mee uit Canada, Hoofprint Utopia en Hoofprint Ocan.Uit de combinatie van deze twee honden wordt King Misty of the First Choice geboren. Ocan zou op zeer jonge leeftijd om het leven komen door een auto ongeluk. Toch heeft hij via zijn zoon King Misty een zeer grote invloed gehad op de Europese fokkerij. Niet veel later zouden de reuen Bergeron’s Patton uit Canada en Winterpalace Masterpiece daar bij komen. Ook in Nederland komt de fokkerij op gang; Jan Janssen koopt enkele honden in Duitsland: Bel-Ami von Wolffsblutt en de zusjes Indra en Iowa von Wolfsgehege. Het totale Nederlandse Witte Herder bestand kan teruggevoerd worden naar de honden van de familie Timmermans en naar die van Jan Janssen.
De beginjaren negentig zijn moeilijk en rumoerig. De registratie van de honden wordt gedaan door de talloze verenigingen en laat hier en daar te wensen over. Overzicht is er nauwelijks en inzicht nog minder. Het gebeurt zelfs dat de stambomen met de hand geschreven en herschreven worden, hetgeen fouten in het spellen van de namen in de hand werkt. Ook gebeurt het dat een geregistreerd nest op papier een ouderdier van nog geen vier maanden oud blijkt te hebben, iets dat natuurlijk onmogelijk correct kan zijn. Daardoor blijkt het geregeld erg moeilijk om er achter te komen wie de werkelijke voorouders van een bepaalde hond zijn. Een georganiseerde registratie is onontbeerlijk.
Wereldwijde ontwikkelingen
In dezelfde periode begint langzaam maar zeker de ontwikkeling van het ras wereldwijd vormen aan te nemen en ook synchroon te lopen. Men raakt er steeds meer van overtuigd dat het geen haalbare kaart is om de witgekleurde Duitse Herder ooit weer als volwaardige kleurslag binnen dit ras te kunnen handhaven. Deze gedachte heerst niet alleen in Europa, ook aan de andere kant van de wereld wordt de situatie steeds moeilijker. De communicatie tussen de werelddelen wordt steeds beter, mede dankzij internet. Ook komt men er achter dat alleen samenwerking resultaten kan opleveren aan beide zijden van de oceaan. Inmiddels zijn er over de hele wereld verenigingen opgericht. In Europa, maar ook in Amerika, blijkt dat er grote verdeeldheid heerst over de ideeën omtrent het verkrijgen van erkenning. Versnipperingen zullen wederom het fatale gevolg kunnen zijn. De ene vereniging pleit voor erkenning binnen de Duitse Herder vereniging, de andere wil het ras als een op zichzelf staand ras erkennen onder een andere naam, Witte Herder. Dit is dan ook de reden voor een groot aantal fokkers en liefhebbers om een nieuwe vereniging te starten. In 1998 wordt de AWSA (‘American White Shepherd Association’) opgericht. De AWSA gaat heel snel een zeer belangrijke rol vervullen in de strijd om erkenning en zal uitgroeien tot ’s werelds meest invloedrijke bron van informatie.
Het is Zwitserland geweest dat de eerste Witte Herder terugbrengt naar Europa met Lobo White Burch, in 1967. In 1989 wordt de vereniging opgericht, de ‘Gesellschaft Weisse Schäferhunde Schweiz’ (GWS). In 1991 wordt deze vereniging opgenomen in de Zwitserse Kennel Club (SKG). De honden worden nu door de SKG geregistreerd in een speciaal register en worden tevens toegelaten op alle nationale shows en in alle takken van hondensport. Dit is de eerste stap op weg naar een erkenning door de Fédération Cynologique Internationale (FCI).
In 1988 wordt de eerste Nederlandse vereniging opgericht. In navolging van Zwitserland besluit de Raad van Beheer in 1993 de Witte Herder op te nemen in een Voorlopig Register. In 1999 wordt de Witte Herder onder deze naam nationaal erkend en mag weer verschijnen op alle tentoonstellingen. In 2002 komt dan eindelijk de felbegeerde FCI erkenning. Ook is inmiddels een aantal officiële en zeer bekwame keurmeesters opgeleid en beëdigd. Op 4 juli 2011 volgt de officiële erkenning door de FCI, een mijlpaal!
Bron: Ruut Tilstra